Magnémo qualcossa de dólso, magari a carneàl come le frìtole o i galàni mentre sóto le Feste de fine ano 'na bèla feta de Nadalìn el pàre del Pandoro o le fròle de Santa Lussia. Anca in questa categoria a Verona semo specialisàdi con tante asiénde pronte a sfornàr prodoti de tuti i tipi. Qua sóto, quel che podì magnàr de veramente bón, catà su vèci libri de cusìna. Nó ve rèsta che cusinàr e de invitàr a magnàr a casa Vostra la nostra redassión, par capìr se si stadi brai.
FROLE DE SANTA LUSSIA
'Sa ghe vol:
- 300 g. de farina,
- trè balòte dei óvi (4 picenini)
- 130/150 g. de sùcaro,
- 150/175 g. de botiér
- 'na scorsa de limón,
- un pìssego de sàl.
- decorassión co' sùcaro a vél
Come far:
Métar in 'na terìna, la farina coi óvi, el sùcaro, el botiér molesìn, sàl e la scorsa de limón gratà e malgamàr zóntando el lievito. A 'sto pónto laoràr el pastón e lassàrlo ponsàr par un par de ore nel frigo, bén coèrto. E 'désso rìva el bèl. Ciapàr la méscola e spiànàr fin che vién fóra un sfóio del spessór de mèso schèo; par darghe la forma ai "biscoti" de pasta fròla, l'è mèio utilisàr i "stanpini", se invéçe te gh'è fantasia te pól ciapàr 'na ruèla da cusina e darghe la forma che te vól. Infornàr co' carta da forno par 12-15 min. a 150 °C e completàr co' el sùcaro a vél. Lassàr soràr par almànco un par de ore. Consilio: quando se utilisa i stampini e te gh'è tanto scarto de pasta, te pol malgamàr da nóvo e far da nóvo un sfóio da mèso schèo co' la méscola. No cósar par piassè de 15 min. parché quando le fròle se sòra, le se indurisse; no giràrle nel forno, de sóra le deve èssar indorà e de sóto piassè còte.
NADALÌN
'Sa ghe vol:
- çinqueçénto gr. de farina,
- dosentoçinquanta gr. de botiér,
- çentoçinquanta gr. de sùcaro,
- trè óvi,
- sesanta gr. de lievito de bira,
- sugo de limón,
- setanta gr. de màndole tritade,
- sal,
- gusto de vanilia.
Come far:
Dólçe a forma de stéla a çinque pónte con 'na bogna 'n mèso. Impastàr i óvi con la farina, el botiér, el sùcaro, el sugo de mèso limón, un póco de aqua e par ultimo un pìssego de sàl e la vanilia. Ciapàr el pastón e cassarghelo drénto al carateristico stampo. Métar sóra le màndole e sùcaro, infornàr a 150°Tempo 1h.
FRÌTOLE
'Sa ghe vol:
- 400 g. de farina, trè óvi, un bicér de late,
- sié cuciàri de sùcaro,
- 100g de sùcaro vanilià,
- 100g de uva passa,
- 20g de lievito de bira,
- 1/2 bicér de graspa,
- oio da frìsar q.b.,
- 2 pomi gratadi,
- 'na scorsa de limón,
- un pìssego de sàl.
Come far:
Métar in 'na terìna, la farina coi ovi, late e sùcaro, e versàr al çentro el sàl con l'ùa passa méssa in precedensa a móio par un 1/4 d'ora, i pomi e la scòrsa de limón gratà. Malgamàr con un cuciàr de legno zóntàndo el lievito, 1/2 bicér de graspa e spetàr che la pasta la lievita (20 minuti). A 'sto pónto butàr el pastón a scuciarade in 'na téja de oio de semi deventà de bójo, e quando le frìtole i è dorade tirarle via da la téia e butàrle sora un fóio de carta; completàr el tuto con el sùcaro vanilià.
GALÀNI (SÓSSOLE)
'Sa ghe vol:
- çinquesénto gr. de farina,
- trè óvi,
- 1/2 bicér de soave,
- 60 gr. de botiér,
- 120gr. de sùcaro,
- 'na scòrsa gratà de du narànse e un limón,
- 'na bustina sùcaro a vél,
- oio de semi pàr frìsar,
- un pìssego de sàl.
Come far:
Métar la farina a fontana, co' in in mèso tuti i nostri ingredienti. Laoràr el pastón e lassàrlo ponsàr par n'ora, ben coèrto. Ciapàr la méscola e spianàr fin al spessór de un par milimetri; taiàr la sfoia a strìcole longhe 'na spana e larghe quatro dièi con 'na ruèla, faséndòghe nel mèso du taiéti. Butarle nel'oio che bóie e binarli quando i g'a 'n colór dorà. Lassàr soràr e portàr in tòla con sóra el sùcaro a vél.
CROSTADA DE POMI
Cosa ghe vol:
- Tresénto gr. de farina,
- trè cuciari de miél,
- trè cuciàri de oio de oliva 'stra-vergine,
- trè pómi,
- un limón,
- 'na nina de marmelada,
- sal,
- canèla 'n pólvar.
Come far:
Impastàr la farina col miél, oio, canèla, un pìssego de sàl, 'na scòrsa de limón gratà, aqua fresca parché deventa morbido. Lassàr sponsàr pastón par 'n'ora. Dopo ciapàr 'na méscola e desténdar la pasta spéssa un schèo. La tortiera la va ónta con oio e marmelada. Métar le fete de pómo, 'na spiansà col limón e infornàr par 40min. 180°. Me racomando de tór pómi de Zevio e Belfiór che jè veramente bóni!
RISÌN
Come pol mancàr a Verona un calcossa de dolso co’ el famoso riso vialón nano? ‘Na “pasta” che podì catàr sul bancón de l’ofelìn da gustarse co’ un bón café. Ne la campagna veronese, quando gh’éra póco da magnàr, s’a pensà a come impenirse la pansa, cossìta s’a zontà el sùcaro al risoto còto nel late e nel botiér e con un saór de limón e vanìlia s’a fato ‘na créma da métar drénto a un stampo de pasta fròla. Par far un “Risìn” come émo visto, ghe vol tre robe fondamentàli, la pasta fròla, la crema dolsa (pasticcera) e la crema de riso. Par la fròla, dovì far, come par altre riçète, la proporssión 1,2,3 (una parte de sùcaro, do de botiér e tre de farina). Par la crema dolsa ghe vol la ‘ròma de vanìlia e ‘na scorsà de limón. Par la crema de riso me racomando de crompàr el Vialón Nano e còsarlo bén (no’l deve èssar massa còto o massa al dente). El tuto finisse drénto un stampìn ovàl.
Cosa ghe vol:
Crema de riso
- 240 g de late intiéro de la Lessinia
- 80 g de riso vialon nano
- 40 g de sùcaro
- 40 g de botiér
- 1 pìssego de sal
- scorsa de un limone
- bàgole de vanìlia (bacche) o vanilina
- 2 balóte rosse de òvo
Crema dolsa
- 380 g de late intiéro de la Lessinia
- 3 balóte rosse de òvo
- 40 g de amido de formentón
- bàgole de vanìlia (bacche) o vanilina
- 1 pìssego de sàl
Pasta fròla
- 100 g de sùcaro
- 200 g de botiér
- 300 g de farina
- 1 òvo
- 1 pìssego de sàl
Come far:
Se scominçia a laoràr la fròla. Se missia el botiér, sùcaro e sal drénto ‘na scudèla zòntando par ultimi l’òvo e la farina fin a rivàr a un pastón che se sfrégola ma che se desfa in bóca. Me racomando de farlo sponsàr almànco un ora al frésco. ‘Désso passémo a la crema de riso. In una pignatìna se cóse a fógo bèlo alto tuto quél dito de sóra a parte le balòte de l’òvo, fin quando el late no’l bóie. A ‘sto pònto te devi sbassàr le bàmpe e séitàr a còsar par ‘na vintina fin quando el riso deventa un risòto dòlso. Zònta le do balòte de l’òvo seitàndo a missiàr finendo co’ limón e vanìlia. Par la crema dòlsa se scomìnsia faséndo bóier el làte co’ la vanilia in una pignatìna e missiàndo a parte le belòte de l’òvo co el sùcaro e l’amido che vegnarà desfà co’ del late caldo. Quando el late co’la vanilia l’è deventà de bòio se ghe buta drénto el paston co’ balòte co’ sùcaro e amido seitàndo a missiàr par un par de minuti fin quando el tuto no’l deventa bèlo fisso. ‘Dèsso parò smorsa el fógo e lassa che se sòra e dopo missia le dó creme. L’è ora de tiràr fóra la fròla dal frigo, òcio, te devi destendarla! A ‘sto pònto te devi far dei tondi de pasta par fodràr i stampini che i vegnarà impenìdi co’ du-tri cuciarìni de crema. Me racomando de infornàr a 180°C par 30 minuti, fin quando i risini se alsa e i ciapa una bèla siéra. Spèta che i se sòra! Bón, ‘dèsso te pól magnarli!
TORTA RUSSA
I dise che nel secolo scorso un ofelìn veronese in vacansa, l'a conossù una butèla russa a Odessa e in so onór el g'a realisà un dólso. Che sia la verità? Altri i dise che la torta la sia presente a Verona dal 1700 co' la forma del colbàco russo. Mi taso e magno.
Cosa ghe vol:
- 1 ròdolo de Pasta Sfóia
- 150 g Botiér
- 150 g Sùcaro
- 3 Ovi
- 100 g Màndole pelà
- 200 g Amareti
- 150 g Farina 00
- 1 cuciàr de liquór Amareto
- 1 pìssego de Sal
- 1/2 bustina Lievito
Come far:
Divìdar le ciare dei ovi da le balòte rosse che le vegnarà montà co' el sùcaro. Zontàr el botiér molesìn e un pìssego de sàl. Smigassàr le mandole e i amaréti che i deve èssar zontà al pastón seitàndo a missiàr. Udàr la farina e un cuciàr de liquór (saór amaréto). Montàr a s-ciuma le ciare e piàn piàn udarle nel pastón. Sténdar la pasta sfóia in un uno stampo tondo dal diametro de 24 schèi quertà da carta da forno, faséndo un orìn alto 6-7 schèi. El pastón el va rebaltà drénto a la scorsa de pasta sfòia che avì 'péna fato e ripiégar l'orìn. In forno par 45 min a 180 gradi. Quando la s'a sorà te pól métarghe sóra un póco de sùcaro a vél
BRASSADÈLA
Cosa ghe vol:
- 500 g de farina
- 150 g de botiér
- 100 g de sùcaro
- 1/2 bicér de late
- 1/2 bicér de graspa
- 2 ovi
- 40 g de lievito de bira
- 1 pìssego de sal
Come far:
In una terìna bisón sistemàr la farina a fontana zontàndoghe óvi, sùcaro, botiér, late e graspa. Dopo aver laorà el pastón se pól zontàr lievito e sal, otegnéndo 'na pasta molesìna che vegnarà roérsà drénto un stampo a forma tonda co' el buso in mèso. Cósar par 1h a 160°C. Me racomando che la Brassadèla la sia bén levà, defàti el forno no'l deve scaldàr massa. 'Dèsso podì magnarla ma se volì calcossa in più vé convién spenelar el tuto co' late e sùcaro, zontàndoghe de sóra dei granéti de sùcaro.
E come dise un proèrbio: "Se no pióe su l'olivela, pióe sula brassadèla"... Se no pióe a la dominica de le Palme, pióe a Pasqua indicà co' la Brassadèla come dolso Pasquàl.
FOGASSA SU LA GRADÈLA
'Sa ghe vol:
- 500 g. de farina,
- 150 g. de vin,
- 125 g. oio EVO del Garda,
- 110 g. de sùcaro,
- 'na scorsa gratà de limón,
- un cuciarìn de sàl,
- 1/2 bustina de lievito par dolsi
Come far:
Te devi impastàr farina, sùcaro, sal, lievito, limón, oio e vin fin quando no'l devénta duréto. Ciàpa la méscola e tira 'na sfóia fin a un spessór de mèso schèo e te la dividi a çércoli da 15-20 schèi. Dèsso te devi cósarli su 'na gradèla 3-4 minuti par parte faséndo atensión a 'no brusàrli.
