La stàla del Modesto

A Nord de Roarè a 1047 mslm su la strada par San Francesco catémo una costrussión particolàr, piena de storia e de curiosità. Par rivàrghe dovì superàr le contrà Erbisti e jegher, poco dopo la contrà Vanti parte a sànca una stradèla sfaltà par Vilio. Poco dopo l'aquedóto, un sentiér a destra co' le marogne parte par parte ve menarà fin a la "Stàla del Modesto" conossù come "Bàito del Modesto". Dovì saver parò, che ne la montagna veronese el bàito l'éra una costrussión in piéra 'ndóe vegnéa portà el làte par far botiér e formàio invece la giassàra l'éra utilisà par la laorassión del late e la conservassión de la roba da magnàr. Questa del Modesto l'è 'na stàla, costruida co' laste de "marmo rosso de Verona" mésse zó a cortèl e incastrè a la parfessión, tirà su, tra la fine de l'800 e l'inissio del '900 da Modesto Paggi, un tàiapiére (N.08.01.1843 - M.08.08.1928). Tacà a 'ndóe vivéa, gh'éra 'na stàla e una "teda" (fenìl) in legno, ancó messa mal. De drio catémo una giassàra sempre de piéra par conservàr el giàsso e tacà, gh'éra 'na pócia in busa tegnù su da 'na mura utilisà d'inverno par far giàsso. La giassàra a forma de botesèla co' el quèrto a do laste inclinè; denànsi catémo do bóche, quéla de sóra par tiràr fóra el giasso co' 'na lasta de piéra a protessión e quéla de sóto par métarle drénto. Par finìr, 'na canaléta in piéra par la piova che vegnéa zò dal quèrto.
Nel 2007 la stàla g'a ricevù el "Premio Internassionàl Architeture de Piera de la fiera Marmomac. La costrussión l'è divisa in du parti, a destra verso est gh'è 'na stala co' sóra 'na teda co' tacà un pòrtego par métarghe i stranfiéri da laóro, invéçe a sànca vèrso ovest, gh'è 'na teda picenina sensa quèrto (fin al '90 l'éra presente) co' tacà el lógo 'ndóe métarghe i stranfiéri da laóro. 'Sto quèrto l'éra tegnù su da sostegni lisiéri de legno costituidi da trài sutìli ciamè "canteri" che i tegnéa su de le strìcole de légno co' sóra el quèrto de canèl inclinà par l'aqua e la neve colegà in basso co' laste de piéra postè su la mura a tòrno. Par tegnér su tuto el fabricado, gh'è stà mésse de le laste de piéra a cortèl co' un spessór de 15-20 schèi, una sóra l'altra fin a quertàr tuta l'altéssa del fabricàdo stesso e incastrè l'una co'altra. Le piére mésse cossita, g'avéa du funsioni, la prima par darghe piassè sostansa a la parte de fóra e la seconda par darghe piassè forsa a la strutura portante. El quèrto l'è el classico che catémo in Lessinia çentràl a du tòchi inclinè, co' laste de piéra squadrè co' un spessór de diése schèi e postè spalà co'spalà, sormentè par 30 schèi nel senso de la pendensa sensa desmentegarse de altre larghe 40 schèi par seràr el sbacio de la zònta tegnù, che su da trài portanti in legno. Su la fassada no gh'è nissùn pendenèl de sóra a le porte.
I contorni de le porte e de le fenèstre iè in piéra del spessór de 15 schèi. Da tegnér conto che, come in tute le costrussioni montane de 'sto tipo, par farle bén l'è stà vardà anca la forma del terén, defàti, grassie a la pendensa del terén catémo do entràde quéla al piano tèra co' stala e teda invece quèla piassè in alto, corisponde al piano de sóra de la stàla, in modo da descargàr piassè mèio el fén dai caréti. De drio, come émo dito, catémo la giassàra co' tanto de pócia tegnù su da 'na bèla marogna de sostegno, che salta fóra dal terén in pendénsa. Lì arénte vedémo un sentiér in diressión est che ne porta a la contrà de sóto ciamà Sartori e sempre ne la stessa diressión ma de fronte catémo la contrà Bazani ligà a la Stàla del Modesto, visto che ne la piéra de la pócia a nord de la giassàra, gh'è scolpide de le crose istésse de quéle che catémo a tórno a la contrà Bazani par man de tal Antonio Paggi copà el 7 decémbre del 1944 dai todéschi ne la seconda guéra mondiàl. Grassie a la posissión de le piére e faséndo un confronto co' la documentassión catastàl del periodo napoleonico del 1816, de quel austriaco del 1845 e de quel italiàn de fine '800, se capisse che la stàla l'è stà fata in du periodi difarénti. In poche parole, un lógo pién de storia e de paçe che val la péna visitàr. Andrea Toffaletti