Luigi Ederle

Luigi l'è stà "colaboradór" del nostro sito co'le so notissie e i ricordi de la Val Pantena par piassè de 10 ani. Un vero esperto de la cultura e de le tradissioni de la so tèra. Par ci vol savér informassioni su Lumiago, Senàgo o Gressana e savér se gh'è una fontana, un lavatoio o un monumento Luigi l'è la persona che pól darte una risposta sicura. Basta far el so nome ne la val e tuti i conosse 'sta fantastica persona. No te rèsta che lésar le so poesie.

POESIE:

• LA ME VAL "VALPANTENA"
• SOTO LA PERGOLA
• I DISCORSI DE I NONI
• SUI SENTIERI DE LA LUNA
• SOGNI DE SERA
• SOTO LA LUNA DE FEBRAR
• SERE LONGHE
• LIBERO NEL CEL
• EL FIOCA
• PRIMAVERA
• L'ANIMA DE SERA
• SÈRA DE NOTE
• 'L VECIO E LA LUNA
• TE DAREA  'L COR
• L'ANARA COL SCATARÓN
• RIDE LA LUNA
• EL TEMPO CHE URTA
• TERA DE CASA MIA
• CARGO 'L DERLO
• SU LA GIARA DEL TEMPO
• MÓRE L'ISTÀ
  
  

LA ME VAL "VALPANTENA"

Eco la me val:
l’è come ’na fata bela,
la fa ’ncantar l’omo
so unico paron
e par l’omo la regala
quèrte de ua
sóra i verdi prè,
gronde de sirese
regine de la tola
e verde olìe
con l’oio profumà:
rosolio par ’l cor.
Quan’ la se veste a festa
l’è come ’ngrosso fior.
Longo i so fréschi vai
fa l’amor i useléti
e nei grandi boschi
sbianca come fusse neve
de fiori le robine.
Fontane fresche sconte
tute ’namorade
de le so contrade.
Ma ’l fruto tuo pì belo
’ncantada val mia,
i’è i s-ciapi de buteléti,
che come nessun gode
la to belessa s-cèta.
Con lori ti te sì butèla,
sposéta e mama cocolona,
te sì la nona
col dolséto nel grombiàl.
Cossì te éri
e cossì te sì.
Cara val mia,
dime se gh’è uno
che no’ dise grassie a ti.

SOTO LA PERGOLA

De séra, soto la pergola
de la me casa,
al ciar de la luna
’mbiasso le parole
che no’ so pì dìr.

Anca la vigna
no’ la fa pì ua,
no’ la ’ntaressa pì,
l’è ruséna, ’ntòrta
e la se lassa morìr.

La stala l’è sempre serà,
el filò l’è solo storia,
nel gromissièl de i pensieri
se despèrde le cansoni
che portàa butini.

Le ciacole de la fontana
le s’à perso ne la memoria,
ma ne i baóni del servèl
nasse picenina, ancora ’na òlta
la speransa.

I DISCORSI DE I NONI

Schìsso nel vetràl del tempo
le mile parole ’mpatinè
che ogni dì i me vende
i nói predicadori
che i vol farme suo.

Ne le pósse de le giassare
de i me vèci, ancora vive,
resento i discorsi de i noni
che no’ i pól morìr
ne la me mente, stracàrga,

i’è ’ncora giusti
e i’è sì tanto bèi,
no’ i’è scriti su cartèi,
i se destende ne la me mente
e i me ’ndormensa ogni séra,

i m’à compagnà
su le strade stróe
de le stajoni ’ngarbuiè
che la vita la m’à preparà
da i càei biondi a cóei grisi.

SUI SENTIERI DE LA LUNA

’Na spana de luna
la m’à vèrto i oci
atorno al bról
de casa mia.

Pióe silensi
a note fonda,
sola ’na ciùssa
ogni tanto sento.

Vivo come alora
de parole sacre
mbiassè come pan
par el travàio de l’anima

e par darghe ’l contento
a l’anima mia,
ò fato ’l sentér
che fasea i me vèci.

Gh’éra là ’ncora le strùssiade
de i so corpi ’ntòrti e mal sagomè,
’nvesse ’l so spirito l’éra ciaro,
ch’él se spampanàa sóra ’l tempo.

SOGNI DE SERA

Le poche sére
del scartossar,
-quando la luna
s-ciarava la corte
e la polenta l’era
la nostra sòrte-,
là nei me ani verdi,
el to modo de goardarme
’l me dava sgrisoloni
e, par farli passar,
mi te portava,
pién de sogni,
a resentar fiori
a-drio i sentéri
con le gosséte
che la séra
la molava dal cel.
E là tuto l’éra
de ti e de mi
festa granda.
Ma quando i me oci
i se ’ncontrava coi toi
te me diséi, ridendo:
“Svéiete”.

 

SOTO LA LUNA DE FEBRAR

Passa i cavai del tempo
ne la note che se fa freda,
rompe ’l silenzio ’l sospìr
de l’amor che no’ vol morìr.

La luna de febrar l’è ciara,
la sérca e la spìa i morosi,
la mena a spasso i sogni
e ’ndo capita, la i’è mola.

E i slonga le ociè i butei,
e mòla ’l cadenasso le mame,
e canta col vento la speransa,
l’amor véro no’l g’à distansa.

Dondola el cor de la butela,
’l se fa largo fra nóe caresse
e su le strépole séche de i vèci
el pianta raise, ’l spalanca la porta.

Sóra i boschi la luna
’na s-cianta la se ferma,
e come eterna mama, contenta
a la so ora, la smorsa ’l lumìn.

 

SERE LONGHE

Ossi neti, fóra ’n corte,
pansa piena, anca ai cani;
reséntar la boca, col novo vin,
cambiar le braghe, oltar ‘l destìn.

Sogni vèci, de freda stagion,
intrade magre, come da sempre;
cantar ‘n la stala, l’è nostra festa:
‘na brassadèla, par alsar la gresta.

Sére longhe, ma no’ pensarghe,
fén filò, gh’è le butèle;
quan’ vèn la luna, nén a spasso,
su la giassara, on meso al giasso.

Gh’è ’l morbìn da tegnér a bada,
me moiér, che no’ l’è ‘na ladra,
de omeni, la g’ha solo mi,
cossì rigo drito, sia note, che dì.

Ma la luna, che l’è busiara,
la m’ha fato l’ocio, su la pontara;
mi ho pensà, giusto a modo mio:
struco la butèla, e me scuso con Dio. 

LIBERO NEL CEL

Con missarói de vento
ò tirà zo pastura
de stéle distanti
par goernàr
la me voia de infinito.
Ò misurà
passi de secoli
par sercar de pestar
’n te on dì
quan’ le stéle
i’éra butine
e là ò zugà
sensa muri né misure,
su la piassa del tempo. 

EL FIOCA

Vardando nebie bianche
sforno parole grise
e me slongo a sercar
fra ociade bise.

L’aria l’è ’n po’ strana,
i zénoci sento che cioca,
me sfregolo a pian i oci
e goardo ’l ciel che fioca.

Sento sighi de buteléti,
fermo el passo ’na s-cianta,
l’anima mia se vèrse
e subito el cor ’l canta.

Ah! Se fusse ’ncor bocéta,
con la sacocia al col,
ogni dì par mi ’l saréa,
’na sperà de novo sol.

Sì, l’è l’aria, opur el vento,
quatro gosse o ’na falìa,
che ’mpienisse l’udo
de la vita, quan’ no’ l’è pì mia. 

PRIMAVERA

Basando i montesèi
t’è vèrto tuti i fiori.
T’è spolvarà de verdo
stradèle e praesèi.
Primavera nóa,
pì bela de l’an passà,
lassete cantar ’l doman
che ancora no’ s’à visto.
Ti, sveiarina e mama,
mai te te lassi ’ndar.

Eco, sbrissia ìa la luna
urtà dal ventesèl
e vegnendo séra
se spiansa tuto ‘l cel.
Griéti zà se próa
cantar ne l’erba nóa
e parando ìa farfale
se comoda la note.
Doman de sicuro
sarà ‘na nossada:
’ndarà a maridarse
el cuco fra i persegari
sgonfi e tuti rosa
e mi vegnarò a darghe
’l color a le ganasse
e butarò ìa ste strasse
che, fin a ieri,
i’era così tanto bele.
che sto mondo tien in pié!... 

L'ANIMA DE SERA

La sera la cresse
piovendo dal ciel
e sonando campane
la destènde ’n vél
ch’él quèrse l’anima
lassandola respirar.
I umori de la note
l’è belo scoltar:
le caresse del vento
de la luna ’namorà
e le ciacole de l’acoa
a la tera ’ndormenssà.
E ’ntanto l’anima
la parla col so Dio,
quasi desmentegandose
che l’è parte del corpo mio.

SÈRA DE NOTE

Sóra i pigni pieghè dal vento
sbrissia la luna imbriagona,
’sta note l’à fato la remengona
sui monti ne la neve bianca.

I l’à sercada i morosi al pian
e le mame con i butini al sen
ma busarando tuti, sta gobona,
l’è restà sui monti a rugolar.

S’à ingrossado ’l fiume a sercarla,
s’à ribaltado ’l lago par speiarla,
fin ’l Marassial ’l volea punirla
sta luna sbrindolona e montanara.

Ma l’era magra, nuda e tuta goba,
sensa pansa e le gambe l’era sensa,
la volea ’l marìo, sta luna mata,
no’ la volea pì morosi ai so oci.

Sèra note dai sèra svelta
parché no’ la g’à pì sentimento
la luna e la vol far on giuramento
e de i morosi eco… la se ne frega.

E dime note, dime la verità,
sensa luna, dime come faremo,
faremo ’n coro e la ciamaremo,
la faremo mama… dei nostri amori.

'L VECIO E LA LUNA

’N l’ultima contrà
’n vecio solo è restà
e quan’ ven la note
’l spèta la luna
che se spèia ’n la fontana.
I se fa compagnia
parlandose a pian
no’ i svéia ’l vento
ch’él dorme lontan.
“Bela te si ’ncora.
-’L ghe dise ‘l vecioto -.
No’ starme lassar:
son tornà buteléto.
Vegni chi a zugar”.
E con la man su l’aqua
’l ghe fa ’na caresséta
a la luna che ghe ride
con la facia da buteléta. 

TE DAREA  'L COR

Stasera te daréa ’l cor
o val, se la luna
me lo domandasse.
Sento che a una a una
le stéle le conferma
parché le sà
che la me ósse no’ l’è nóva.
Tuto è vestìo a festa
là par le stradèle
’ndó passa la note
caminando ’n pianèle
con la luna ’n man. 

L'ANARA COL SCATARÓN

Me sentéa ’n poro pinco
al pensier de magnar
a la sagra ’l solito stinco.
Cossì me son dito:
“Dai, par la malora!
Date subito ’na mossa
e svéiete che l’è ora”.
Tute le vetrine
me son messo a bifar:
costa quel che costa,
la meio roba voi cusinar.
Bisteche, brisole, culate,
scanèi, costine e fileti,
no’ i g’à ’n pel de saór:
l’è roba da preti.
Le galine che raspa
i piti ’n carossa
quan’ gh’è aria de festa
l’è roba che ’ngossa.
Alora me son mésso
’n le mane de’n becàr:
-L’è ’l dì de la Madona:
voi del bon da gustar-.
E lu col so far
da ’n vecio sapiente,
l’à tolto ’n scartosso
che ’l gh’éa lì a rente
e sodisfà ’l m’à dito:
"Se te vo gustar ’n bon bocón,
magnete l’anara
col so bel scatarón".

RIDE LA LUNA

Ride la luna
quando la se alsa
da la so cuna
là de drio al Dóo
e sita sita
la sconde ’l stróo.
Zugatolando con le nebie
la fa océti
e la spia le mame,
che ’ndormensa buteleti.
La ciama ’l vento
par ’na nina nana,
de la contrà
la par ’na mama. 

EL TEMPO CHE URTA

Come ’na vecia carega
l’è ’l tempo che passa,
straco, te te sènti, ma
lu ’l te bina paure nóe.

’L tempo, lu no’ l te vol
sentà, a farghe ’l goardiàn,
ma ’l te ùrta a moérte, tì
parché te sìi mèio doman.

E lu, ’l se fa carega sòpa,
senter pién de nóe spine,
padèla par scotarte a pian;
no ’l vol che te stai fermo.

E, dopo tuto ’l g’à resón,
l’è ’n fiol de ’n can, ma…
“Par sponsar te basta ’l lèto,
e l’atro tempo, date da far!”  

TERA DE CASA MIA

Gh’è ’ncora la pergola
davanti a la me vecia casa
e coatro arsimi de ua
ogni ano la i’é fa.

La cortesèla: sempre coela,
con i colori che se scalda,
le mufe grise che torna,
e i usèi i pastròcia ne le pòce…

Lì gh’éra ’l galinàr, là ’l porsìl,
de là ò ciapà la bota,
gò ’ncora ’l gropo su l’osso.
Lì sul sasso ò pianto e ridèsto
de sicuro ’n milion de òlte.

Tera de casa mia:
nel pan che magnàa,
nel late che beéa,
ne i fruti che sercàa
gh’éra la to anima,
che l’è deventà la mia

e ogni note la me anima
la sgòla sóra ’ste raise fónde
’ndó la storia la mónde
omeni grandi nel so laoro,
ma picoli par la storia. 

CARGO 'L DERLO

Ne l’àrbio del tempo
mì sérco fontane
che me rinfresca le mane,
che le me roba la sé.

Coi oci vao fóra
su le strade de la luna
par i sentieri dei venti
nei campi dei sogni.

So de essere ’l pasto
dei secoli ’n corsa,
secoli che i vol
pastura sempre verda.

Cossì coando se fa ciara
la rùa del sol
e se mola le sóghe
che tèn ferma la mente,

alora lasso l’àrbio,
cargo ’l dèrlo
de le me parole e camino
davanti al me secolo. 

SU LA GIARA DEL TEMPO

Ne le me primavere
sgonfe de vita, mì
pianséa lagrime amare
che, coèrte da sogni
le deventàa bale de fumo.

Sentà su le storie dei noni,
mì me tràa i biondi cavéi,
i profumàa de incenso e de céra;
i me dì i’éra al galopo
de ’n tempo che no’ g’avéa,
né sése, né cancèi.

A pian ò vèrto la tana del lupo,
ò scaldà i pié ’n fontane de giasso,
par essere ’n omo che sa far ’l pan
anca coando manca la farina.

Ne la cità che brusa tuto,
gnanca me so scotà,
fra i orologi che no’ fa pì tic tac,
ò scrito la storia tuta vècia,
de le spinare cavè
parché ’l butin nol se pónsa,
lassandoghe cossì vèrta la strada
ai bissi che i sbrissia
ne la corte de casa.

Adesso i’andéma l’ua
nel campo del siór ’n gravata,
’na machina la cossa le vigne
e la stoféga anca ’l ricordo
dei canti de le butèle dai oci ciari. 

MÓRE L'ISTÀ

Se scurta i dì
ne l’istà che móre
e sóle le vèce
a la fontana le ciàcola
e le se resenta
la so vita che va…

…Ani passè
’nté ’na marogna de storie,
a far mòte de memorie
che pì nessun ’scolta.

Coasi muta l’aqua,
soto la lasta la córe
a portar vita nóa
là fra i buteleti.

E, col sol che cala,
ghe sbrissia a ’ste dòne
de le lagrime salè
’ndó ’na òlta ’l serpión
ghe tegnéa caldo ’l late
par l’ultimo butìn rivà.